Heden ten dage...
Adres | Binnen 1 |
Postcode | 4271 BV |
Plaats | Dussen |
Gemeente | Altena |
Provincie | Noord-Brabant |
Coördinaten RD | 126150,416200 |
Coördinaten WGS84 | 51.733928,4.969622 |
Toegankelijk | Gehele jaar |
Commentaar ? | Uw opmerkingen |
Datum gegevens | do 18 januari 2024 |
Gezien (12 mnd) | 590 |
Aanpassingen (>2019): | Gewijzigd |
Locatie:
Even buiten het dorp in de richting van Meeuwen ligt met de rug naar de weg gekeerd binnen de dubbele gracht het kasteel Dussen.
Functies:
zalenverhuur / feesten
museum
trouwlocatie
zalenverhuur / vergaderingen
Over van middeleeuwse toestand:
De kelders, die gedeeltelijk toegankelijk zijn en te bezichtigen tijdens de rondleiding, zijn uit de 14e eeuw overgebleven.
In de zuidoostelijke hoek van het huidige kasteel kan men de oude donjon nog herkennen aan de twee schietgaten. Bij de uitbreiding van 1387 ontstonden de twee ronde torens, en werd de oude donjon helemaal ingebouwd. De basis van de linkertoren is nog origineel. Na de St. Elisabethsvloed werden de muren tot op vijf meter boven de gracht afgebroken.
Geschiedenis
Voldoet aan definitie | voldoet |
Etymologie:
Het huis is genoemd naar de plaats waarbij het gebouwd werd, en naar de bouwheer Jan van der Dussen; bovendien was het gelegen aan riviertje de Dusse.
(Bouw)fase 1 - 1330 t/m 1421
Typologie |
Zaaltoren |
Afmeting voorburcht (m): | 28 x 28 |
Zichtbare toestand: |
Intact |
In 1314 krijgt Jan II van der Dussen een halve hoeve land in leen, en krijgt later het recht land in te dijken.
In 1330 verklaart Jan VI van Heusden "dat die eygendom van den huse van der Dussen ende van den ghesate dat daer bi staet ende van tween hoeven lants die daer bi geleghen sijn onse is ende wij 't van nyeman en houden…".
Al in de eerste helft van de veertiende eeuw was er sprake van een donjon te Dusse, gebouwd in opdracht van Jan III van der Dussen (heer van ca. 1330-1340) om het gebied te kunnen beschermen tegen invallen vanuit Holland. Dit kasteel werd in 1387 uitgebreid.
Tijdens de St. Elisabethsvloed van 1421 werd het bijna geheel van de kaart geveegd.
Typologie tekst:
Dussen werd in de eerste instantie gebouwd als een vierkante woontoren, maar kan later beschouwd worden als een verder ontwikkeld type van het compacte zaaltorenkasteel dat in zijn vorm zeer dicht het vierkante kasteel benadert.
(Bouw)fase 2 - 1421 t/m 1456
Typologie |
< Geen > |
Zichtbare toestand: |
Ruïne |
(Bouw)fase 3 - 1456 t/m heden
Typologie |
Rechthoekig kasteel |
Zichtbare toestand: |
Intact |
Bewoond door: |
Familie |
Pas een halve eeuw later werd met de wederopbouw begonnen. Bij het begin van de Tachtigjarige Oorlog werd het kasteel tijdens een beschieting zwaar beschadigd. In 1608 werd het kasteel in Toscaanse stijl verbouwd. In 1672 wordt het huis door de Fransen geplunderd. In 1714 wordt het huis gerestaureerd, waarbij gebruik wordt gemaakt van bouwmateriaal afkomstig van kasteel Gansoyen. Rond 1920 werden de bijgebouwen gesloopt. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog werd er een aanvang gemaakt met de restauratie, maar tijdens het krijgsgeweld van 1944/45 werd al het werk tenietgedaan. Na de oorlog werd met het herstel begonnen, dat in 1953 voltooid werd. Bij deze restauratie werd de kapel die de karmelietessen aangebouwd hadden weer verwijderd. Ook de poorttoren tussen de twee torens in werd als storend beschouwd en afgebroken, hoewel deze op de ontwerptekeningen voorzien werd van een klok en een ui-vormige spits.
Bezitgeschiedenis:
De Elisabethsvloed van 1421 maakte het trotse, pas 30 jaar oude kasteel tot een ruïne. De muren die waren blijven staan werden afgebroken door teruggekeerde bewoners van de streek om hun huizen weer mee op te bouwen. In 1456 begon Floris 1 en later zijn zoon Jan V van der Dussen met de wederopbouw van het kasteel. De toegangspoort en de onderste ronde gedeeltes van de torens zijn nog restanten van voor deze wederopbouw.
Nadat het kasteel door de Spanjaarden in zeer slechte toestand werd verlaten kocht Baron Walraven van Gent het kasteel van Anna van Brecht (dochter van Cornelia van der Dussen). De bouw van Toscaanse zuilengang op de binnenplaats is een van de vele werkzaamheden, die door de Baron zijn uitgevoerd. Het jaartal 1609 op de gevelsteen boven de deur is een stille getuige van het met smaak uitgevoerde werk. Helaas voor de baron waren de aankoopsom (40.000,=) en de kosten van de verbouwing teveel en moest hij het kasteel verkopen aan de familie van Axel.
Nadat ook de Fransen het kasteel flink hadden beschadigd was het de fam. Van der Schueren (via nalatenschap) die het kasteel gingen bewonen en bij hun herstelwerkzaamheden o.a. de bovenverdieping hebben gebouwd.
Historische betekenis:
Vanwege de conflicten tussen Holland en Brabant was het noodzakelijk dat de grenzen tussen de twee landsdelen aangegeven werden. Dit gebeurde d.m.v. het bouwen van versterkte huizen aan de grenzen. Voor Holland werden dit Geertruidenberg en Strijen, maar voor het Land van Heusden bleef veel onduidelijk. Dussen lag niet in het Land van Altena, noch in het Land van Heusden, maar was puur Hollands territorium op een niet bepaalde grens. De hertog van Brabant bouwde d.m.v. de heer van Heusden het kasteel te Dussen als tegenwicht aan Holland in een omstreden grensgebied. Het bouwen van het huis door de hertog van Brabant was illegaal, omdat Dussen niet tot het Land van Heusden behoorde, maar de grond was wel eigendom van de heer van Heusden.
Verwijzingen
Afbeeldingen:
-'t Huys Dussen, tekening, R. Roghman, Haarlem Teyler Museum
-Het Kasteel te Dussen, litho, J.C. van der Meulen, Tilburg, KUB D 94 / 820.11 (6)
-Het Slot te Dussen, aquarel, 1830, anoniem, Tilburg, KUB D 94 / 820.11 (5)
-Gezigt van het Kasteel te Dussen aan de Oostzijde, tekening, C.A. Bol van Buuren, Tilburg, KUB D 94 / 820.11 (4)
-Dussen noord oost zyde, tekening, 16 augustus 1718, H. Pola, Tilburg, KUB D 94 / 820.11 (3)
-Kasteel te Dussen, penseeltekening, anoniem, Tilburg, KUB D 94 / 820.11 (2)
-Dussen, pentekening, H. Spilman, Tilburg, KUB D 94 / 010 (1)
-Kasteel Dussen, aquarel, anoniem, Zeist, Rijksdienst voor de monumentenzorg
-Kasteel Dussen van de achterzijde, pentekening, 1735, C. Pronk, 's-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum
-Château Dussen, olieverfschilderij, 1919, H. Simonis, Allier (F), Monastère du Carmel à Moulins
-Het Kasteel te Dussen, olieverfschilderij, 1931, O. Kuyck, 's-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum
Publicaties:
Ton Lensvelt - Kleine geschiedenissen van Dussen ; deel VI, 2022 -- blz 1-296 (met illustratie)
Wies van Leeuwen - De mooiste kastelen en voorname huizen van Noord-Brabant, 2019 -- blz 36-40 (met illustratie)
Tom van der Aalst - 700 jaar Kasteel Dussen; een bewogen geschiedenis, 2003 (met illustratie)
Esther Becx - Kastelengids van Noord-Brabant, 1999 -- blz 54 (met illustratie)
Ronald Stenvert - Monumenten in Nederland. Noord-Brabant, 1997 -- blz 139-140 (met illustratie)
J.P.C.A. Hendriks - Dussen : Bijdrage tot de bouwgeschiedenis van een veertiende-eeuws kasteel, 1993
Tom van der Aalst - Dussen; Van woontoren tot kasteel-raadhuis, 1988 -- blz 1-22 (met illustratie)
meer...
J.P.C.A. Hendriks - Dussen; bijdrage tot de bouwgeschiedenis van een veertiende-eeuws kasteel, 1983 -- blz 79-99 (met illustratie)
M. van Boven - Kastelen in Brabant; van burcht tot landhuis, 1982 -- blz 55 (met illustratie)
Anton van Oirschot - Middeleeuwse kastelen van Noord-Brabant : Hun bewoners en bewogen geschiedenis, 1981 -- blz 290 - 297
D. Kransberg - Kastelengids van Nederland, 1979 -- blz 187 (met illustratie)
H.S. Haasse - Het versterkte huis; kastelen in Nederland, 1952
H. Donkersloot - Geschiedenis van Dussen en zijn kasteel, 1940 -- blz 1-134 (met illustratie)
A.J. van der Aa - Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden, 1839 -- DL.III 578