Bernheze / Berne / Slotje Heeswijk

Heden ten dage...

Adres Abdijstraat 49
Plaats Heeswijk-Dinther
Gemeente Bernheze
Provincie Noord-Brabant
Coördinaten RD 160900,407325
Coördinaten WGS84 51.6549,5.47217
Commentaar ? Uw opmerkingen
Datum gegevens do 10 december 2020
Gezien (12 mnd) 177
Aanpassingen (>2019): Gewijzigd
 

Locatie:

Ten noorden van Heeswijk.
Kastelen in de omgeving

Functies:

klooster
klooster

Over van middeleeuwse toestand:

De westelijk helft van het kasteel zou nog 12e eeuws zijn. Het is een L-vormig gebouw met een vierkant traptorentje in de binnenhoek. In 1857 werd het kasteel tot een klooster verbouwd in waterschapsstijl. Later uitgebreid met gebouwen in neo-stijlen.

Geschiedenis

Voldoet aan definitievoldoet
 

Bouwgeschiedenis:

(Bouw)fase 1 - 1150 t/m 1550
Typologie Versterkte residentie
Zichtbare toestand: Intact
De zaalbouw stamt nog uit de twaalfde eeuw. Omstreeks 1550 werd het slot verbouwd, en was toen nog omgeven door de brede gracht.
(Bouw)fase 2 - 1550 t/m heden
Typologie Versterkte residentie
Zichtbare toestand: Bevat oude delen
Tot aan de negentiende eeuw veranderde er weinig aan het slot. De slotkapel op de bovenverdieping werd rond 1838 afgebroken, waarna er in de zuidelijke zaal een nieuwe kapel ingericht werd. Vanaf 1857 werd de nieuwe abdij gebouwd in waterstaatsstijl. Deze werd in 1869 uitgebreid in een neogotische en neoromaanse stijl, waarbij het oude slot aangepast werd. De gracht werd gedempt, de oostelijke vleugel met de schansmuur werden gesloopt en de ramen werden vernieuwd. Een deel van de gracht werd omgebouwd tot kelder. Tussen 1878 en 1881 werd de kapel gebouwd, in 1888 het gymnasium, en in 1928 werd het klooster uitgebreid [Peter van der Wielen]

Bezitgeschiedenis:

Rond 1134 maakten schenkingen van Fulco, burchtheer van Berne en zijn vrouw Bescela de stichting in Berne, een gehucht bij Heusden, van een norbertijner klooster mogelijk. In 1579 werd dit klooster, het oudste dochterklooster van abdij Mariënweerd, door de geuzen in brand gestoken. De norbertijnen vertrokken toen uit Berne. Omdat een spoedige terugkeer naar Berne niet mogelijk was, kocht abt Jan Moors in 's-Hertogenbosch de gebouwen van de Broeders des Gemenen Levens, in de volksmond het Rijke Fraterhuis genoemd, om de kloostergemeenschap daarheen te verplaatsen. Deze gebouwen werden in 1623 betrokken. Dit slechts voor korte tijd. Toen Frederik Hendrik in 1629 's-Hertogenbosch innam, werden de norbertijnen uit de stad verbannen. Opnieuw trachtte abt Jan Moors het klooster nieuw leven in te blazen. Hij liet daarbij zijn oog vallen op Heeswijk, waar hij een buitenhuis bezat, het 16e eeuws “Slotje”. Ook deze plannen liepen op niets uit. In 1648, aan het einde van de Tachtigjarige Oorlog, werden de abdijgoederen door de staat geconfisqueerd. De kloosterlingen weken naar elders uit en vonden onder meer in Vilvoorde onderdak. De Franse Revolutie maakte echter een einde aan het verblijf in Vilvoorde. Van enig kloosterleven was vanaf 1797 geen sprake meer, totdat in 1857 de abdij zich definitief vestigde in het “Slotje” in Heeswijk, dat dankzij de bescherming van o.a. Koning-Stadhouder Willem III in bezit van de norbertijnen was gebleven.

Verwijzingen

Castlephoto Slot Berne
Kastelenlexicon 0167
Rijksmonumentnr 21276
 

Publicaties:

Marloes Vrancken - Religieuze herbestemming van kastelen en buitenplaatsen in Noord-Brabant: heden en verleden, 2008

Esther Becx - Kastelengids van Noord-Brabant, 1999 -- blz 79-81 (met illustratie)

M. van Boven - Kastelen in Brabant; van burcht tot landhuis, 1982 -- blz 152

Anton van Oirschot - Middeleeuwse kastelen van Noord-Brabant : Hun bewoners en bewogen geschiedenis, 1981 -- blz 101/104,101V,102V

A.J. van der Aa - Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden, 1839 -- DL.V 322,980, DL.XIV 871