Nieuwendoorn / Nuwendoorn
Heden ten dage...
| Plaats | Krabbendam |
| Gemeente | Schagen |
| Provincie | Noord-Holland |
| Coördinaten RD | 109300,527850 |
| Coördinaten WGS84 | 52.735667,4.710692 |
| Toegankelijk | Niet toegankelijk |
| Commentaar ? | Uw opmerkingen |
| Datum gegevens | wo 4 oktober 2023 |
| Gezien (12 mnd) | 1214 |
| Aanpassingen (>2019): | Gewijzigd |
Locatie:
De plaats van het kasteel is dus mede bewust gekozen omdat er een haven ('dore') en handel was.
Functies:
monument
Toelichting functie(s):
Over van middeleeuwse toestand:
Opgemetselde en deels herstelde muren en torens. Verder een geconsolideerde fundering.
Geschiedenis
| Voldoet aan definitie | voldoet |
Etymologie:
De naam van dit kasteel is een samenstelling van de middelnederlands woord nie of nuwe (=nieuw, pas gemaakt, pas verschenen) en het woord doorn/doren.
Het eerste deel van naam is duidelijk, maar het tweede deel ('doorn'/'doren') is moeilijker te verklaren. Zo worden er verschillende verklaringen geopperd die allemaal speculatief zijn:
Noordeloos was van mening dat het woord 'doorn' de betekenis had van stekel. Deze gedachten zijn gebaseerd op het feit dat de strategische positie van Graaf Floris V behoorlijk was versterkt, nadat de Nuwendoorn was gebouwd: 'een doorn in het vlees van de West-Friezen'.
Groesbeek suggereert een connectie met het keltische woord 'dore'. Een woord dat wij ook tegenkomen in bijvoorbeeld 'Dorestad' (Dorestad is een zeer oude naam van een plaats bij het tegenwoordige Wijk bij Duurstede). Dit woord, of afgeleiden hiervan, komen we normaliter niet tegen in het noordelijke gedeelte van Holland.
Het etymologisch woordenboek van J. de Vries vermeldt inderdaad het oudierse woord 'dorus' dat gerelateerd is aan het woord 'deur'
Het laatste leidt tot mijn persoonlijke verklaring (auteur).
Het middelnederlands kende de zelfstandig naamwoorden: 'dore', 'dure', 'doere' (=deur, poort), alsmede de voorzetsels dore, duere (=door (voorzetsel)). De geschiedschrijver in dienst van de Graven van Holland aan het eind van de 13e/begin van de 14e eeuw, Melis Stoke refereerde naar het kasteel als volgt:
"..Hi (=Floris V) hadde begonnen ten Nuwendoren.." en: "..Ende braken thuys ten Niwendueren.." Hij geeft dus aan dat het kasteel in een gebied is neergezet dat de naam 'Nuwendoren' of 'Niwendueren' droeg.
Naar mijn mening duidt de naam 'Nuwendoorn' op 'de nieuwe deur' in de betekenis van 'nieuwe doorgang'.
Zo zien we ook een plaatselijke etymologie van de naam 'Nieuwe Deuren'. De plaatselijk bevolking gaf deze naam aan een gebied met weilanden waar het 'Huys ten Nuwendoren' oorspronkelijk was neergezet. De naam 'Nieuwe Deuren' bleef vele eeuwen bewaard, zelfs nadat het kasteel was vernietigd en, tot zijn ontdekking in 1948, spoorloos was verdwenen.
'Thuys ten Nuwendoren' zou dus feitelijk 'het-Huis-bij-de-nieuwe-haven' betekenen.
Tekst: Ben Dijkhuis, 2001
Het eerste deel van naam is duidelijk, maar het tweede deel ('doorn'/'doren') is moeilijker te verklaren. Zo worden er verschillende verklaringen geopperd die allemaal speculatief zijn:
Noordeloos was van mening dat het woord 'doorn' de betekenis had van stekel. Deze gedachten zijn gebaseerd op het feit dat de strategische positie van Graaf Floris V behoorlijk was versterkt, nadat de Nuwendoorn was gebouwd: 'een doorn in het vlees van de West-Friezen'.
Groesbeek suggereert een connectie met het keltische woord 'dore'. Een woord dat wij ook tegenkomen in bijvoorbeeld 'Dorestad' (Dorestad is een zeer oude naam van een plaats bij het tegenwoordige Wijk bij Duurstede). Dit woord, of afgeleiden hiervan, komen we normaliter niet tegen in het noordelijke gedeelte van Holland.
Het etymologisch woordenboek van J. de Vries vermeldt inderdaad het oudierse woord 'dorus' dat gerelateerd is aan het woord 'deur'
Het laatste leidt tot mijn persoonlijke verklaring (auteur).
Het middelnederlands kende de zelfstandig naamwoorden: 'dore', 'dure', 'doere' (=deur, poort), alsmede de voorzetsels dore, duere (=door (voorzetsel)). De geschiedschrijver in dienst van de Graven van Holland aan het eind van de 13e/begin van de 14e eeuw, Melis Stoke refereerde naar het kasteel als volgt:
"..Hi (=Floris V) hadde begonnen ten Nuwendoren.." en: "..Ende braken thuys ten Niwendueren.." Hij geeft dus aan dat het kasteel in een gebied is neergezet dat de naam 'Nuwendoren' of 'Niwendueren' droeg.
Naar mijn mening duidt de naam 'Nuwendoorn' op 'de nieuwe deur' in de betekenis van 'nieuwe doorgang'.
Zo zien we ook een plaatselijke etymologie van de naam 'Nieuwe Deuren'. De plaatselijk bevolking gaf deze naam aan een gebied met weilanden waar het 'Huys ten Nuwendoren' oorspronkelijk was neergezet. De naam 'Nieuwe Deuren' bleef vele eeuwen bewaard, zelfs nadat het kasteel was vernietigd en, tot zijn ontdekking in 1948, spoorloos was verdwenen.
'Thuys ten Nuwendoren' zou dus feitelijk 'het-Huis-bij-de-nieuwe-haven' betekenen.
Tekst: Ben Dijkhuis, 2001
(Bouw)fase 1 - 1287 t/m 1366
| Typologie | Rechthoekig kasteel |
| Afm. hoofdburcht (m) | 31 x 31m |
| Zichtbare toestand: | Intact |
(Bouw)fase 2 - 1366 t/m heden
| Typologie | Rechthoekig kasteel |
| Zichtbare toestand: | Ruïne |
Aanval(len) op kasteel
Verwijzingen
| URL Historisch | Niewendoorn | Wikipedia | Nuwendoorn | Kastelenlexicon | 1783 |
Algemeen:
De teksten zijn met toestemming overgenomen van Ben Dijkhuis, Middeleeuwse Dwangburchten Nieuwburg
Publicaties:
Provincie Noord-Holland - De archeologische kroniek van Noord-Holland 2019, 2020 -- blz 199 (met illustratie)
Guus van den Berg - 'Huys ten Nuwendoorn' Inventariserend veldonderzoek door middel van proefsleuven, 2009 -- blz 1-66 (met illustratie)
Guus van den Berg - Bureau onderzoek kasteelterrein 'Huys ten Nuwendoorn', gemeente Harenkarspel, 2007
Ben Dijkhuis - De Middeleeuwse dwangburchten van West-Friesland en Alkmaar, 2002 (met illustratie)
Jaap (Jacob Gerard Nicolaas) Renaud - Het Huis te Nuwendoorn, 1999 (met illustratie)
Hans Louis Janssen - 1000 jaar kastelen in Nederland, 1996
Johan Willem Groesbeek - Middeleeuwse kastelen van Noord-Holland, 1981 -- blz 287 - 291 (met illustratie)
D. Kransberg - Kastelengids van Nederland, 1979 -- blz 136 (met illustratie)