Middelburg

Alle plaatjes (7)

Heden ten dage...

Plaats Alkmaar
Gemeente Alkmaar
Provincie Noord-Holland
Coördinaten RD 112800,516740
Coördinaten WGS84 52.636539,4.764414
Commentaar ? Uw opmerkingen
Datum gegevens vrijdag 24 november 2023
Gezien (12 mnd) 1313
Aanpassingen (>2019): Gewijzigd
 
Kastelen in de omgeving

Geschiedenis

voldoet

Etymologie:

De naam van het kasteel de Middelburg is van oorsprong opgebouwd uit de Middelnederlandse woorden middel (= het midden, midden, middelpunt) en borch. Het woord middel was, zoals in het tegenwoordige Nederlands, bekend als eerste lid van samenstelling, maar ook afzonderlijk zelfstandig naamwoord.

Het woord burg komen we ook tegen in de Middelnederlandse woorden borch,burch (=kasteel, versterking, versterkt huis, versterkte stad, citadel, fort) , maar ook in het moderne woord burcht, met dezelfde betekenis.

De betreffende naam van dit kleine kasteel is waarschijnlijk afgeleid van het feit dat het was gepositioneerd tussen twee andere kastelen, namelijk de Nieuwburg (op de Vroner Geest, bij Oudorp) en de Torenburg (Alkmaar).
(Bouw)fase 1 - 1285 t/m 1517
Typologie Rechthoekig kasteel
Afm. hoofdburcht (m) 20 x 20
Zichtbare toestand: Intact
Meerdere grachten: Ja
Materiaal hoofdgebouw: Baksteen
Bewoond door: Kastelein
Na zijn uiteindelijke overwinning op de Westfriezen liet Floris V tussen 1282 en 1287 vijf dwangburchten bouwen, met als doel de Westfriezen onder de duim te houden en zo zijn overwinning kracht bij te zetten. Naast de burchten onder de rook van Alkmaar; de Middelburg en de Nieuwburg (Nijenburg), liet hij ook het slot te Wijdenes bouwen, het kasteel te Medemblik en de Nuwendoorn aan de monding van de Rekere, een waterloop, die de stad Alkmaar met de zee verbond.
Van de Middelburg is het bouwjaar niet bekend, Renaud schatte 1285.

Het was een kleine versterking, met een onregelmatige aanleg, met een zware, rechthoekige donjon met muren van 2 meter dik en een buitenwerkse maat van 9 x 12 meter. Aan de zuidwest zijde stond waarschijnlijk ook een toren.
Uit het aangetroffen paalwerk is gebleken dat aan de zuidoostzijde van de toren, de ingang bevond. De fundering was slordig aangelegd: blijkbaar had men haast bij de aanleg. Het metselwerk was opgetrokken uit stenen, de zgn. kloostermoppen met afmetingen van 30 x 15 x 7-8 cm.
(Bouw)fase 2 - 1517 t/m heden
Typologie < Geen >
Zichtbare toestand: Vlak terrein
Na de verwoesting besloot de rentmeester tot sloop.

Historische betekenis:

Het slot had geen agressieve functie, maar moest dienen ter bescherming van de dijk die liep van Alkmaar naar Oudorp. Daarnaast was het kasteel een logistiek centrum.

Archeologisch onderzoek:

Bij een geofysisch onderzoek in 2018 is een voorpoort of Barbacane gevonden. Daarnaast is er een put in de vorm van een ton gevonden

Verwijzingen

Kastelenlexicon 1777
 

Algemeen:

Delen van teksten zijn met toestemming overgenomen van Ben Dijkhuis, Middeleeuwse Dwangburchten zie publicaties.

Publicaties:

Nancy de Jong-Lambregts - Alkmaar - Oudorp | Munnikenweg, 2023 -- blz 18-20 (met illustratie)

Rob Gruben - Dwangburchten voor West-Friesland of een oostelijke kustgordel voor het Graafschap Holland?, 2020 -- blz 226-227 (met illustratie)

Nancy de Jong-Lambregts - Het geheim van kasteel de Middelburg: verrassende nieuwe inzichten dankzij geofysisch onderzoek en historisch-archeologisch onderzoek, 2020 -- blz 211-219 (met illustratie)

Rob Gruben - Wat bouwde Floris V(1254-1296) nu eigenlijk?, 2020 -- blz 82-86 (met illustratie)

Jean Roefstra - Kastelenonderzoeker Jaap Renaud (1911-2007) in Noord-Holland, 2020 -- blz 192-193 (met illustratie)

Antheun Janse - Een pion voor een dame: Jacoba van Beieren 1401 - 1436, 2009 -- blz 255

Ben Dijkhuis - De Middeleeuwse dwangburchten van West-Friesland en Alkmaar, 2002 (met illustratie)

Hans Louis Janssen - 1000 jaar kastelen in Nederland, 1996

meer...