Brederode
Heden ten dage...
Adres
Velserenderlaan 2
Postcode
2082 LA
Plaats
Santpoort-Zuid
Gemeente
Velsen
Provincie
Noord-Holland
Coördinaten RD
103000,493350
Coördinaten WGS84
52.425367,4.622508
Bestemming
Recreatie
Toegankelijk
Zomerseizoen
Commentaar ?
Datum gegevens
do 6 juli 2017
Gezien (12 mnd)
1958
Aanpassingen (>2019):
Locatie:
Langs de doorgaande heerbaan Haarlem - Alkmaar is op een smalle strook Holland (tussen Wijkermeer en de kust) Brederode gesticht. Tegenwoordig ten westen van Santpoort-zuid.
Het kasteel Brederode is in de middeleeuwen op een uitloper van een standwal gebouwd. De uitloper van de strandwal is zuidwest-noordoost georiënteerd en verdwijnt ter plaatse van de ruïne onder het veen. Het middeleeuwse kasteel is op deze wijze gelegen op een stevige ondergrond en aan drie zijden omgeven door veen.
Functies:
monument
Over van middeleeuwse toestand:
Geconsolideerde ruïne. Bestaande uit de hoofdburcht en de voorburcht. De Noordtoren is hersteld.
Geschiedenis
Voldoet aan definitie
voldoet
Etymologie:
De naam Brederode zou herleid kunnen worden van 'brede-rode' = breed stuk bosgrond dat gerooid en bewerkt werd, om er bouwland van te maken. De naam rode komt veelvuldig in Kennemerland voor (Berkenrode, Iepenrode, Tetrode, Keggenrode, Boekenrode).
Bouwgeschiedenis:
(Bouw)fase 1 - 1282 t/m 1318
Typologie
Woontoren
Afm. hoofdburcht (m)
30 x 36m
Afm. totaal terrein (m):
150 x 75
Afmeting voorburcht (m):
20 x 40
Zichtbare toestand:
Intact
De oudste delen van kasteel Brederode lijken een vierkante woontoren te zijn. Dit is onzeker.
Bron: Kamphuis en Hermans
(Bouw)fase 2 - 1318 t/m 1426
Typologie
Rechthoekig kasteel
Afm. hoofdburcht (m)
38 x 49
Afm. totaal terrein (m):
150 x 75
Afmeting voorburcht (m):
20 x 40
Zichtbare toestand:
Intact
De bouw van het kasteel zoals de plattegrond aangeeft is ontstaan aan het begin van de 14e eeuw. Brederode is een vierkant kasteel, een nieuw type in die dagen. De invloed van de vierkante kastelen van Floris V en het wooncomfort leiden waarschijnlijk tot deze keuze. In 1351 is het kasteel belegerd door de kabeljauwen tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Hierbij werden blijden en evenhoge ingezet. Daarna hebben de kabeljauwse Kennemers nog het nodige aan verwoesting aangebracht. Na de belegering van 1351 heeft herbouw plaatsgevonden.
Typologie tekst:
Het 14e eeuwse kasteel is een typisch voorbeeld van een vierkant kasteel zoals het Muiderslot.
(Bouw)fase 3 - 1426 t/m 1464
Typologie
Rechthoekig kasteel
Afm. hoofdburcht (m)
38 x 49
Afm. totaal terrein (m):
150 x 75
Afmeting voorburcht (m):
20 x 40
Zichtbare toestand:
Ruïne
In 1426 werd het kasteel belegerd door de Haarlemmers. Het zuidelijke deel van het kasteel werd verwoest. Als gevolg hiervan verhuisde de familie Brederode naar Batestein te Vianen.
Waarschijnlijk werd Brederode deels voor 1464 hersteld. [Allan,2020:114]
(Bouw)fase 4 - 1464 t/m 1491
Typologie
Rechthoekig kasteel
Zichtbare toestand:
Intact
Het Noordelijk deel werd na 1464 hersteld.De verwoesting hebben veel puin opgeleverd. Hiermee is het noordelijk deel opgevuld en er is een ronde grondkeringsmuur gebouwd. Het kasteel werd herbouwd om te voldoen aan bewoonbaarheid en niet om bij te dragen aan de verdediging. Na 1478 vestigde Jolanda van Lalaing (weduwe van Reinout II) zich weer op het kasteel. In 1491 werd het kasteel geplunderd door Duitse soldaten, het kasteel raakt in verval.
(Bouw)fase 5 - 1491 t/m 1862
Typologie
Rechthoekig kasteel
Zichtbare toestand:
Ruïne
Na de plunderingen door de Kennemers en de Duitsers is het kasteel verder vervallen. In 1573 werd Brederode opnieuw geplunderd en in brand gestoken door Spaanse troepen. De noordmuur werd opgeblazen en viel in de gracht.
Na 1600 raakt het overbleven deel onder het duinzand.
(Bouw)fase 6 - 1862 t/m heden
Typologie
Rechthoekig kasteel
Afm. hoofdburcht (m)
38 x 49
Afm. totaal terrein (m):
150 x 75
Afmeting voorburcht (m):
20 x 40
Zichtbare toestand:
Ruïne
Mede door toedoen van Victor de Stuers en mr. A.J. Enschedé werd in 1860 de ruïne hersteld en geconsolideerd. Thans een geconsolideerde ruïne.
Bezitgeschiedenis:
Het kasteel is gedurende zijn relatief korte perioden van welstand altijd in het bezit gebleven van de Brederode's.
In 1679 is het kasteel (ruïne) door de dood van Wolfert van Brederode (de laatste uit de mannelijke lijn) aan de staat gekomen.
Historische betekenis:
Kasteel Brederode heeft een belangrijke rol gespeeld in de Hollandse geschiedenis. Dit omdat de Brederode's als drost of dapifer een belangrijke rol in het grafelijk gevolg speelde. Daarnaast heeft de familie Brederode de rol van baljuw in Velsen en omgeving. Ook bezitten de Brederode's uitgebreide gebieden in Holland, de Alblasserwaard, Noordeloos en Dordrecht.
Vooral tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten speelt Reinout van Brederode en het kasteel Brederode een grote rol.
Verwijzingen
URL Commercieel
Wikipedia
Kastelenlexicon
Rijksmonumentnr
Publicaties:
Co Allan - Ruïne van Brederode; Hollands kasteel met een bewogen verleden, 2020 -- blz 1-256 (met illustratie)
Evert van Ginkel - Willem en Hillegonda van Brederode; de edelste adel van Holland, 2019 -- blz 1-23 (met illustratie)
Taco Hermans - Het kasteel Brederode in kort bestek, 2017 -- blz 3-8 (met illustratie)
Jan Suurmond - literatuurlijst over de ruïne van Brederode en de heren van Brederode, 2017 -- blz 82-86
- Redactie - Prenten van de ruïne van Brederode, 2017 -- blz 7-81 (met illustratie)
Rob Gruben - Brederode en de kruislaag, 2016 -- blz 25 (met illustratie)
Carly Misset - Een illustere familie, drie bijzondere monumenten; de Brederodes in Velsen, Vianen, Veenhuizen, 2016 -- blz 1-32 (met illustratie)
Erik Cordfunke - Macht en aanzien, 2013 -- blz 105-120 (met illustratie)
Renée Joosse - De ruïne van Brederode, 2012 -- blz 1-62 (met illustratie)
Maaike Feltmann - Een kasteelruïne om de hoek Wat betekenen kasteelruïnes voor omwonenden en hoe wensen zij de ruïne in de toekomst te beleven?, 2011 -- blz 35-36 (met illustratie)
Taco Hermans - Over een waerachtich abconterrfeytsel, 2009 -- blz 183-217 (met illustratie)
J.T. Zeiler - Adellijk afval : Archeozoölogisch onderzoek van de Laat-Middeleeuwse kastelen Egmond en Brederode, 2007
Ronald van Immerseel - Kastelenstichting Holland en Zeeland; jaarboek 2005, 2006 -- blz 49-101 (met illustratie)
Elizabeth den Hartog - Jaarboek 2004; De archeologie van Teylingen en Brederode, 2005 -- blz 59-114 (met illustratie)
Wietske Donkersloot - 'So aerdig als 't ons pen of stift sou kunnen geven'; tekeningen, prenten, schilderijen en kaarten van de ruïne van Brederode (1537 - 1750), 2005 -- blz 49-101 (met illustratie)
P.A.M.M. van Kempen - Kasteelruïne Brederode te Santpoort, gemeente Velsen: archeologische begeleiding aanleg riolering, 2005
Bert Koene - Midden-Kennemerland in de vroege en hoge middeleeuwen, 2003
J.A.E. de Kleuver - De ruïnes van kasteel Rossum en kasteel Brederode ge?dentificeerd op werken van Roelant Savery en enkele tijdgenoten, 2002 -- blz 7-16
Eric Löffler - De ruïnes van kasteel Rossum en kasteel Brederode geïdentificeerd op werken van, 2002 -- blz 7-16
Jan Morren - Kastelen en buitenplaatsen in Velsen; deel 1 Santpoort, 2002 -- blz 59 (met illustratie)
Jan Verhoog - Onvoltooide roem; De heeren van Brederode in de middeleeuwen, geschiedenis van een riddergeslacht 1203 - 1473, 1997 (met illustratie)
Taco Hermans - De ruïne van Brederode, 1990 -- blz 2 - 24 (met illustratie)
Co Allan - De ruïne van Brederode, 1983 -- blz 1 - 56 (met illustratie)
John Wennips - Een geschiedenis van Brederode, 1982 -- blz 18 - 22 (met illustratie)
K.A. Kalkwiek - Atlas van de Nederlandse Kastelen, 1980 -- blz 148 - 149 (met illustratie)
D. Kransberg - Kastelengids van Nederland, 1979 -- blz 119 - 121 (met illustratie)
C.P.E. Robidé van der Aa - Oud-Nederland in de uit vroegere dagen, overgeblevene burgen en kasteelen, 1978 -- blz 15 - 27 (met illustratie)
Nico Calkoen - Velsen, 1967 -- blz 56 - 62 (met illustratie)
Nico Calkoen - Velsen. Grepen uit de geschiedenis van een oude woonplaats in Kennemerland, 1967 -- blz 56-62 (met illustratie)
Paul van Reijen - De ruïne van Brederode, 1965 -- blz 1 - 27 (met illustratie)
F.W. van Gulick - Nederlandse kastelen en landhuizen, 1960 -- blz 300 - 306 (met illustratie)
A.W.E. Dek - Genealogie der heren van Brederode, 1959 -- blz 105 - 146
H.J.J. Scholtens - De laatste Brederodes op het slot bij Santpoort, 1947 -- blz 74-81
H.J.J. Scholtens - Uit het verleden van Midden-Kennemerland, 1947 -- blz 76 - 83 (met illustratie)
H. Obreen - Bijdrage tot de kennis der Middeleeuwse geslachten in Holland en Zeela, 1926 (met illustratie)
J. ter Gouw - Nog een woord over Dirk Drossaet, 1864 -- blz 345 - 346
J. ter Gouw - Over den oorsprong van het geslacht Brederode., 1864 -- blz 1 - 31 (met illustratie)
L.Ph.C. van den Bergh - Aantekeningen over den oorsprong van het geslacht van Brederode, 1864 -- blz 183 - 196
J. van Lennep - Merkwaardige kastelen in Nederland eerste serie deel I, 1854
A.J. van der Aa - Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden, 1839 -- DL.2 712
- Onbekend - Ruïne van Brederode; Santpoort -- blz 1-5 (met illustratie)
C.J. Willems - De ruïne van Brederode : Een reconstructie en bouw van een maquette naar de situatie rond 1300 : Verantwoording van deze reconstructie
