Huis te Deurne / Groot Kasteel

Heden ten dage...

Adres	Haageind 37
Plaats	Deurne
Gemeente	Deurne
Provincie	Noord-Brabant
Coördinaten RD	183800,386800
Coördinaten WGS84	51.469853,5.802794
Toegankelijk	Gehele jaar
Commentaar ?	Uw opmerkingen
Datum gegevens	di 12 maart 2024
Gezien (12 mnd)	821
Aanpassingen (>2019):	Gewijzigd

Gelegen aan het Haageind te Deurne in het beekdal van de Vlier.

Geschiedenis

Voldoet aan definitie

twijfel

Typologie	Woontoren
Afm. hoofdburcht (m)	10,8 x 10,4
Zichtbare toestand:	Intact

Het Groot Kasteel werd in de late 14e eeuw in gotische stijl gebouwd als donjon met vier uitgekraagde hoektorentjes en vierkante plattegrond.

Typologie	Rechthoekig kasteel
Zichtbare toestand:	Intact

In de 16e eeuw werd aan de zuidwestzijde een vierkante hoektoren toegevoegd en in de 17e eeuw onder leiding van Rogier van Leeffdael een sobere oostvleugel met uitspringende vierkante toren en twee forse vierkante hoekschoorstenen, die aan torentjes doen denken. In de 18e eeuw werd het onherkenbaar verbouwd onder leiding van Theodorus de Smeth, telg uit het geslacht De Smeth. Zijn nazaat Theodore baron de Smeth (1855-1924) liet tussen 1906 en 1908 het kasteel terug restaureren naar de vroeg-achttiende eeuwse toestand. Op 24 september 1944 werd het door geallieerd vuur in puin geschoten.

Typologie	Rechthoekig kasteel
Zichtbare toestand:	Ruïne

In 1952 werd de ruïne onder leiding van architect Geenen geconsolideerd. Daarbij werden delen van binnenmuren gesloopt wegens bouwvalligheid, evenals een gedeelte van de oostgevel met de beide markante hoekschoorstenen. Met name de 14e eeuwse noord- en westgevel en de gevel van de 16e eeuwse hoektoren bleven bewaard, evenals de eetzaal op de eerste verdieping en de twee gewelfkelders onder de eetzaal. Het overige muurwerk, met name aan de zuid- en oostzijde, is nog te herkennen als muurtjes van nog geen meter hoog. Na gebruik als theehuis en oudheidkamer, wordt de ruïne sinds 1966 gebruikt door jongerensociëteit Walhalla. Zij dragen onder meer zorg voor het beheer van het interieur (kaal metselwerk en een kroeg) en hebben in de negentiger jaren ook de beschoeiing van de gracht vernieuwd. In 2002 vond andermaal een consolidatie van het muurwerk plaats, in opdracht van de gemeente Deurne, de eigenaar. Hierbij werden de in 1952 dichtgemetselde venstergaten geopend en werden de natuurstenen kozijnen vervangen. Tevens werden nog aanwezige bouwsporen beter zichtbaar.

Tekst met toestemming overgenomen van Luuk Keunen.

Het kasteel, werd vóór 1397 gebouwd. Uit dat jaar stamt de oudste schriftelijke vermelding. De oudst bekende bewoner was Gevaert Everaertszoon van Doerne, edelman en gedurende korte tijd pandheer van de hertog(in) van Brabant van de hoge jurisdictie. Hij wordt echter niet als heer van Deurne beschouwd; die eer ligt bij Gevaert Willemszoon van Doerne, bewoner van het Klein Kasteel en leenman van de lage jurisdictie, welke jurisdictie je de status van heer van een heerlijkheid bezorgde. Het Groot Kasteel was in de 15e eeuw slechts een edelmanswoning. De eigenaren, de familie Van Doerne, bewoonden het kasteel, dat toen nog Huis te Deurne werd genoemd, slechts weinig. Zij hadden veelal in andere gebieden voorname functies, in elk geval niet in Deurne zelf. Begin 16e eeuw kocht de rijke adellijke eigenaar van het Groot Kasteel, Everard Hendrickszoon van Doerne, zowel de heerlijkheid (lage jurisdictie) als het Klein Kasteel van de familie Taye.

Pas toen werd het Groot Kasteel de residentie van de heerlijkheid, doordat de oudste zoon en beoogd opvolger van Everard meer zag in het Groot Kasteel als residentie, dan het quaet en ongevallig Klein Kasteel. Beweringen van H.N. Ouwerling hebben ervoor gezorgd dat in veel toeristische brochures het foutieve jaartal 1462 staat vermeld. Archiefonderzoek heeft in 2003 onomstotelijk aangetoond dat het Groot Kasteel minstens 65 jaar ouder moet zijn.

Tekst met toestemming overgenomen van Luuk Keunen.

De bewoners hielden vanaf 1397 gedurende korte tijd de hoge jurisdictie van de hertog in leen, terwijl hun verre neven op het Klein Kasteel destijds de lage jurisdictie van de hertog in leen hadden. De bewoners van het Klein Kasteel werden daardoor ‘heer van Deurne’ genoemd. Die hoge jurisdictie viel korte tijd later terug aan de hertog van Brabant, totdat de bewoners van het Groot Kasteel in de zestiende eeuw de lage jurisdictie én het Klein Kasteel van hun overburen overkochten en ook nog de hoge jurisdictie terug verwierven. Vanaf dat moment had het Groot Kasteel voor Deurne een belangrijkere positie dan het Klein Kasteel.

Verwijzingen

Wikipedia	Groot Kasteel
Castlephoto	Groot Kasteel
Kastelenlexicon	0096
Rijksmonumentnr	12366

meer...