Huis te Herwijnen / Wadestein / Wadenstein / Wayenstein

Heden ten dage...

Adres Wadesteinsesteeg
Plaats Herwijnen
Gemeente West Betuwe
Provincie Gelderland
Coördinaten RD 136646,426779
Coördinaten WGS84 51.829313,5.120943
Bestemming Landbouw
Commentaar ? Uw opmerkingen
Datum gegevens do 1 oktober 2020
Gezien (12 mnd) 433
Aanpassingen (>2019): Gewijzigd
 

Locatie:

Aan de rechter Waaldijk van Herwijnen naar Vuren, komt men spoedig aan de Middelsteeg, aan welker westzijde op een terrein, ten deele met water omringd en boven het omliggende uitstekende, een ronde toren staat..
(ontleend aan Hoeffer, 1910)

Kastelen in de omgeving

Over van middeleeuwse toestand:

Een verhoogd gedeelte in het weiland waarin de fundering nog aanwezig is. Aan de rand van het weiland is nog een deel van de oude buitengracht nog aanwezig.

Geschiedenis

Voldoet aan definitievoldoet
 

Etymologie:

In de loop van de tijd is het kasteel van naam veranderd. In de beleening van 1402 wordt gesproken van die alde hofstat tot Herwinen", in die van 1415 van "dat huys van Herwinen met synen voorborcht", gelegen 'aen die gemeene stege geheiten Wayerstege" of Waderstege. Tusschen het laatste jaar en 1558 veranderde het huis van naam en kreeg er een, die blijkbaar ontleend was aan de steeg, waaraan het stond. Wij lezen toch: "dat huys ende hoffstadt tot Herwynen.
(ontleend aan Hoeffer, 1910)

Bouwgeschiedenis:

(Bouw)fase 1 - 1402 t/m 1895
Typologie Woontoren
Zichtbare toestand: Intact
Een ronde toren die uit de 14de of 15de eeuw dateerde, was alles wat voor de Tweede Wereldoorlog nog restte van het middeleeuwse kasteel Wadestein. Tijdens de oorlog ging ook dit laatste restant verloren. Sindsdien zijn er alleen ondergronds nog resten van het kasteel. De kelderverdieping werd tijdens de sloop in 1865 nog opgemeten. Deze was voorzien van kruis -en tongewelven en was aanzienlijk ouder dan het bovengrondse deel. Mogelijk werd de kelderverdieping al rond het jaar 1300 gebouwd.
In 1672 werd Wayenstein belegerd door de Fransen waarbij 80 Fransen het leven lieten [Ingen,2003:245].

Het kasteel is in 1865 gesloopt, in 1909 is het met geld van de provincie nog gerestaureerd. Foto: dit is de toren van de voorburcht, die in de 2e W.O. is opgeblazen.
(Bouw)fase 2 - 1895 t/m heden
Typologie < Geen >
Zichtbare toestand: Ongelijk terrein

Bezitgeschiedenis:

In 1312 verpandde Gijsbert van Herwijnen al zijn goederen aan Jan van Arkel. Gijsbert werd in 1312 benoemd tot richter van de Veluwe, hij zal zijn pand hebben ingelost want de Herwijnens blijven vervolgens onafgebroken op Wayensteyn.

In 1390 staat Derck van herwynen Johansz. te boek als eigenaar van Wadestein. Kasteel Wadestein werd in 1402 al omschreven als een ‘alde hofstat’ en is het in handen van Bruysten van Herwynen. Maar hoe oud Wadestein precies is, is onbekend. Wel is duidelijk dat het om een groot complex ging, met een voorburcht. De huidige naam kreeg het kasteel voor 1558. In dat jaar werd het huis in leen gegeven aan Marten van Rossem, een neef van de bekende Gelderse maarschalk. Het langgerekte, rechthoekige kasteel dateerde grotendeels van omstreeks 1600. In de 17de eeuw was het kasteel in handen van het geslacht Van Bije. Deze eigenaren werden in 1714 opgevolgd door de familie Van den Steen. In de 18de eeuw was het kasteel nog in goede staat. Beschrijvingen uit die tijd maken melding van het vele beeldhouwwerk waarmee Wadestein was gedecoreerd. Tot rond het midden van de 19de eeuw was de eerste verdieping van het kasteel nog bewoond. In 1865 werd het kasteel echter gesloopt op de ronde toren en een latere aanbouw na, die nog tot kort voor 1910 bewoond bleven. Daarna volgde verder verval.

Afstammelingen (niet altijd in mannelijke lijn):
Derck van Herwynen Johansz., 1390.
Bruysten van Herwynen i), 1402.
Otto van Haeften 2), 1415.
Alert van Haeften, 1465.
Derck van Haeften, 1495.
Johan van Haeften, 1539, geh. M. Lucretia van Brederode.
Dirck van Haeften, 1549, die het aanstonds opdraagt aan zijn
oom Alert van Haeften.
Marten van Rossem, 1558.
(ontleend aan Hoeffer, 1910)

Historische betekenis:

De Herwijnse kastelen speelde een rol in de Arkelse oorlog (1401-1412). In deze oorlog liepen de kastelen regelmatig schade op als gevolg van de gevechtshandelingen.

Verwijzingen

Wikipedia Wayenstein
Castlephoto Kasteel Wadenstein
Kastelenlexicon 1184
 

Publicaties:

Taco Hermans - Middeleeuwse woontorens in Nederland : de bouwhistorische benadering van een kasteelvorm, 2016 -- blz 212-214 (met illustratie)

Jorien Jas - Kastelen in Gelderland, 2013 -- blz 275 (met illustratie)

R. Schiferli - Kasteelterrein Wadenstein, gemeente Lingewaal: archeologisch vooronderzoek: een bureau-, geofysisch-, en booronderzoek, 2005

Kobus Ingen - Terugblik; De Betuwe op slot; over kastelen en adellijke huizen, 2003 -- blz 241-242 (met illustratie)

Aart Bijl - Over heren, weiden en kastelen: een geschiedenis van Herwijnen van prehistorie tot heden, 1992 -- blz 1-80 (met illustratie)

K.A. Kalkwiek - De hertog en zijn burchten, 1976 -- blz 147,168,171

E. Zandstra - Kastelen en huizen in de Betuwe, 1962 -- blz 104 - 104

F.A. Hoefer - Het huis Wadestein of Wayestein, 1910 -- blz 333-339 (met illustratie)

meer...