Hardenbroek

Alle plaatjes (6)

Heden ten dage...

Adres Langbroekerdijk 24
Postcode 3972 ND
Plaats Driebergen
Gemeente Utrechtse Heuvelrug
Provincie Utrecht
Coördinaten RD 147919,446995
Coördinaten WGS84 52.011158,5.284036
Commentaar ? Uw opmerkingen
Datum gegevens ma 9 september 2013
Gezien (12 mnd) 1985
Aanpassingen (>2019): Gewijzigd
 

Locatie:

Aan de provinciale weg halverwege Cothen en Werkhoven.
Kastelen in de omgeving

Functies:

woning
woning

Over van middeleeuwse toestand:

Het kasteel Hardenbroek is een geheel omgracht blokvormig herenhuis in sobere neoclassicistische stijl. Het bestaat uit een souterrain, bel-etage, verdieping, een mezzanino en een zolder onder een samengesteld dak. Het dak bestaat uit een afgeplat schilddak met aan de voorzijde op de hoeken twee kleine schilddaken en op de hoeken aan de achterzijde twee kleine tentdaken. De overkappingen op de hoeken wekken de suggestie van hoektorens. De dakbedekking bestaat uit pannen en leien. De symmetrische voorgevel is zeven traveeën breed. De licht risalerende middenpartij van drie traveeën wordt bekroond door een fronton met ovaal. Dit ovaal was vroeger verfraaid met het wapenschild van de familie Van Hardenbroek. Een dubbele houten brug met eenvoudig smeedijzeren balusterhekwerk leidt naar de hoofdingang op de bel-etage en de dienstingang van het souterrain. De dubbele glasdeur met bovenlicht op de bel-etage is voorzien van een natuurstenen omlijsting bestaande uit rusticawerk met Toscaanse pilasters die een fronton met jaartal 1762 ondersteunen. Aan weerszijden van de ingang is een smal drieruits schuifvenster aangebracht. De overige traveeën op de bel-etage zijn voorzien van zesruits schuitvensters met persiennes. Op de verdieping zijn zesruits schuifvensters van verschillend formaat aangebracht, eveneens voorzien van persiennes. In de mezzanino zijn kleine vensters met een enkel of dubbel raam geplaatst.

De achtergevel vertoont dezelfde symmetrische indeling als de voorgevel met twee licht risalerende hoektorens en een middenrisaliet met fronton. De vensters hebben echter een kleinere verdeling.

Zowel tegen de rechter- als de linkerzijgevel bevindt zich een één travee brede aanbouw over de volle hoogte onder een plat dak, waarvan de linkeraanbouw (westelijke gevel) een trappenhuis bevat. Bij de rechterzijgevel (oostelijke gevel) is vlak boven de gracht een waterpoortje onder een pangedekt afdak aangebracht. Opmerkelijk in deze zijgevel zijn de restanten van middeleeuws muurwerk van de oude ridderhofstad. Tegen dit oude muurdeel is de noordoostelijke hoektoren aangebouwd.

Geschiedenis

Voldoet aan definitievoldoet
 

Etymologie:

De ondergrond is harde, zware klei in moerasland; broek betekent moerasland.

Bouwgeschiedenis:

(Bouw)fase 1 - 1300 t/m 1734
Typologie Zaaltoren
Zichtbare toestand: Intact
(Bouw)fase 2 - 1734 t/m heden
Typologie Rechthoekig kasteel
Zichtbare toestand: Intact
De zaaltoren is, vermoedelijk in 1734 opgenomen in een rechthoekig gebouw. De zaal toren bevind zich in de noordoostelijk deel van het huis.

Bezitgeschiedenis:

De oudste vermelding van de naam Hardenbroek stamt uit 1331, wanneer er sprake is van de broers Gijsbert en Wouter van Hardenbroek. Het is aannemelijk dat hun vader dus al op Hardenbroek woonde. Het wapen van de Van Hardenbroeks is gelijk aan dat van de familie Sterkenburg, maar met een barensteel als toevoeging. Dat betekent dat het gaat om een jongere tak. De Van Sterkenburgs stammen af van het geslacht Van Wulven, dat ook bezittingen had in Langbroek.
In 1309 is er sprake van drie broers Van Sterkenburg. Het is waarschijnlijk Gijsbert van Sterkenburg die als stamvader kan gelden voor Hardenbroek, dat rond 1300 is ontstaan. Het was niet ongebruikelijk dat een jongere broer nabij het ouderlijk kasteel een eigen huis stichtte.
De band met Sterkenburg was stevig. In 1357 waren twee hoeven in bezit van Gijsbert van Sterkenburg, die er een rente op vestigde ten bate van Gijsbert van Hardenbroek. Dat de heren van Hardenbroek een belangrijk geslacht waren komt onder andere naar voren in de Landsbrief van bisschop Arend van Hoorn uit 1373. De vierde heer, Gijsbert van Hardenbroek, hechtte zijn zegel aan deze brief met als opschrift: 'Ghisebrecht van Herdebroec ridder'. In 1392 werd het bezit van de familie omschreven als 'die huzinghe ende hofstede tot Herdenbroec'. Het huis wordt dan in leen gehouden van de heren van Vianen, die het houden van Gelre. Dat past in het beeld dat ook de Van Wulvens op Gelre waren gericht. Tussen 1392 en 1662 is het huis overgegaan van vader op zoon binnen de familie Van Hardenbroek. Het is niet verwonderlijk dat Hardenbroek in de eerste lijst van ridderhofsteden (27 oktober 1536) werd opgenomen. Eigenaar van het kasteel was toen Joost, de negende heer van Hardenbroek: 'Eertuyts te leen behorende aan den Huyse van Sterkenborch, ende nu leenroerig aan den Huyse van Vyanen, die dat houdende is van het furstendom Gelre'.

Verwijzingen

Wikipedia Hardenbroek
Kastelenlexicon 0312
 

Publicaties:

Taco Hermans - Middeleeuwse woontorens in Nederland : de bouwhistorische benadering van een kasteelvorm, 2016 -- blz 99-100 (met illustratie)

Th.H. von der Dunk - De Stichtse bouwkunst in de nadagen van de Republiek, 1997

Hans Louis Janssen - 1000 jaar kastelen in Nederland, 1996

René van der Mark - Omgrachte hofsteden in Zuid-Utrecht, 1996

Chris Schut - Kastelen en buitenplaatsen op en om de Utrechtse heuvelrug, 1996

Ben Olde Meierink - Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, 1995 -- blz 231

P.S.A. de Wit - Woontorens in zuidoost Utrecht, 1988

P.S.A. de Wit - Woontorens in zuid-oost Utrecht, 1979

meer...